داستان شگفت انگیز موشک

خلاصه شده صفحات 8تا 17 مجله دانشمند شماره620 خرداد 1394

گرد آورنده و مترجم در مجله دانشمند: شهریار صحت

شاید اکثر شما بر این باورید که موشک فن آوری است که در حدود جنگ جهانی دوم اختراع شده ولی این باوری اشتباه است.

اولین شبه موشک کبوتری چوبی بود که با خروج بخار حرکت می کرد و در حدود 2400 سال د ر ایتالیا توسط آرشیتاس یونانی ساخته شد. 300 سال بعد شخصی  در اسکندیه مشکی ساخت که آن نیز با قانون عمل و عکس العمل با خروج بخار پرواز می کرد.

 سپس حدود قرن 13 میلادی چینی ها باروت را اختراع کردند و با آن فشفشه برای جشن و تیرهای آتشین برای نبرد ساختند که در جنگ علیه مغول ها بکار رفت. در همان سالها باروت و فشفشه به اروپا منتقل شد و فونتانا راکتی ایتالیایی یک موشک ساخت که اثر تخریبی کمی داشت.

در سال 1420 میلادی یک چینی 47 موشک به صندلی اش بست که پرواز کند و پس از پرتاب دیگر کسی اورا ندید.

اولین موشک به معنای امروزی را هندی ها در قرن 17 م  بدتور شاهزاده حیدرعلی ساخته علیه اشغالگران انگلیسی بکار بردند. این موشک 3تا5 کیلوگرم وزن و 20 سانتیمتر طول و بردش 2.5 کیلومتر بود. آنها در جنگ با پرتاب 5000 موشک  انگلیسی ها را شکست دادند.

ویلیام کانگریو تکنولوژی موشک هندی ها را به انگلیس برد  و در سال 1804 به ریاست کارخانه موشکسازی انتخاب شد و انگلیسی ها در سال 1805 بولونی فرانسه را با پرتاب 20هزار موشک و در سال 1806 کپنهاک را با پرتاب 40هزار موشک ویران کردند.

تسیولکوفسکی - روسیه
اولین دانشمندی که ساخت موشک را به طور علمی با برنامه سفر فضایی  محاسبه کرد کنستانتین ادواردویچ تسیولکوفسکی متولد 1857 روسیه بود. در نه سالگی شنوایی اش را از دست داد و دیگر  نتوانست به مدرسه برود و خودش در خانه کتاب خواند و دیپلم گرفت و به دانشسرای تربیت معلم رفت. 

زندگی‌نامه احمد بن ابی سعد هروی

نویسنده / نویسندگان :	‌هاشم اندیشه
مترجم :
کلید واژه :
چکیده :	ابوالفضل احمد بن ابی سعد هروی ریاضیدان و منجم ایرانی (متوفی بین 390ـ 380ه.ق) و معاصر با ابوجعفر خازن، ابومحمود خجندی و رکن‌الدوله دیلمی بود. آثارش در ریاضیات و نجوم مورد توجه و اطمینان علمای ریاضی قرار داشت. بیرونی چندین بار در کتاب‌های خود از او نام برده و در یک جا او را از افاضل متقدمان در فن صناعت نجوم نامیده و در جای دیگر او را در ریاضیات مورد اعتماد دانسته است.
منابع :

ابوالفضل احمد بن ابی سعد هروی ریاضیدان و منجم ایرانی (متوفی بین 390ـ 380ه.ق) و معاصر با ابوجعفر خازن، ابومحمود خجندی و رکن‌الدوله دیلمی بود. آثارش در ریاضیات و نجوم مورد توجه و اطمینان علمای ریاضی قرار داشت. بیرونی چندین بار در کتاب‌های خود از او نام برده و در یک جا او را از افاضل متقدمان در فن صناعت نجوم نامیده و در جای دیگر او را در ریاضیات مورد اعتماد دانسته است. بنابه نوشته بیرونی ابوالفضل هروی در سال‌های 348ـ 349 در شهر ری و در سال 371 در جرجان به رصد پرداخت. وی بین سال‌های 380 و 390 درگذشت. 

زندگی‌نامه اسماعیل اسفزاری

نویسنده / نویسندگان :	‌هاشم اندیشه
مترجم :
کلید واژه :	زندگی‌نامه اسماعیل اسفزاری ـ امام ابوحاتم مظفرین اسماعیل اسفزاری ـاختصار فی اصول اقلیدس
چکیده :	امام ابوحاتم مظفربن اسماعیل اسفزاری (‌متوفی بین سال‌های 506 تا 515 ه.ق) ریاضیدان و منجم ایرانی اهل اسفزار (‌سبزوار هرات‌) بود. وی در علم جراثقال (‌مکانیک‌) ریاضیات و نجوم مهارت بسیاری داشت تا آنجا که به عنوان یکی از منجمان دربار ملکشاه سلجوقی، در ساختن تقویم جلالی شرکت داشت. از وی کتاب‌هایی چون اختصار فی اصول اقلیدس باقی است.
منابع :

امام ابوحاتم مظفربن اسماعیل اسفزاری (‌متوفی بین سال‌های 506 تا 515 ه.ق) ریاضیدان و منجم ایرانی اهل اسفزار (‌سبزوار هرات‌) بود. وی در علم جراثقال (‌مکانیک‌) ریاضیات و نجوم مهارت بسیاری داشت تا آنجا که به عنوان یکی از منجمان دربار ملکشاه سلجوقی، در ساختن تقویم جلالی شرکت داشت. از وی کتاب‌هایی چون اختصار فی اصول اقلیدس باقی است. 

زندگی‌نامه استیون هاوکینگ

نویسنده / نویسندگان :	سید غلامرضا حسینی- دره شهر
مترجم :
کلید واژه :	زندگی نامه استیون هاوکینگ ـ سالروز مرگ گالیله ـشهر اکسفورد ـایزابل و فرانک
چکیده :	بخش اول استیون‌ هاوکینگ فرزند ایزابل و فرانک در ۸ ژانویه ۱۹۴۲ در شهر آکسفورد مقارن با روزهای جنگ جهانی دوم متولد شد. خانه پدری‌اش در‌هایگیت در شمال لندن واقع بود.
منابع :

استیون‌ هاوکینگ فرزند ایزابل و فرانک در ۸ ژانویه ۱۹۴۲ در شهر آکسفورد مقارن با روزهای جنگ جهانی دوم متولد شد. خانه پدری‌اش در‌هایگیت در شمال لندن واقع بود.
روز تولد وی مصادف بود با سالروز مرگ گالیله، که دقیقا سیصد سال پیش از آن، در ۱۶۴۲ اتفاق افتاده بود. بنابر تصادفی دیگر، نیوتون حدود همان روزها، در همان سال به دنیا آمده بود. وی از همان زمان به علم ریاضیات علاقه داشت و آرزوی دانشمند شدن را در سر می‌پروراند، اما در مدرسه یک شاگرد خودسر و به خصوص بدخط شناخته می‌شد. 

ابو موسی جابربن حیان

نویسنده / نویسندگان :	هاشم اندیشه
مترجم :
کلید واژه :	ابوموسی ـ جابرین حیان ـ جعفر برمکی ـ خلیفه ـ شیمیدان و کانی‌شناس ـ ستاره‌شناس ـ برمکیان ـ رادیواکتیو ـ کتاب الزیبق ـ کتاب الرکن ـ کتاب الاحجاز
چکیده :	در 160 هجری قمری در به دنیا آمد، اهل توس، شیمیدان و کانی‌شناس و ستاره‌شناس بزرگ ایرانی است‌. او با تحقیقات خود پیشرفت‌های زیادی در علوم به وجود آورد. دوره زندگی جابربن حیان همزمان با اوج عظمت و شکوه و قدرت مسلمانان بوده، زمانی که ‌هارون‌الرشید خلیفه مسلمانان بود و از علم و دانش حمایت می‌کرده است.
منابع :

در 160 هجری قمری در به دنیا آمد، اهل توس، شیمیدان و کانی‌شناس و ستاره‌شناس بزرگ ایرانی است‌.  او با تحقیقات خود پیشرفت‌های زیادی در علوم به وجود آورد. دوره زندگی جابربن حیان همزمان با اوج عظمت و شکوه و قدرت مسلمانان بوده، زمانی که ‌هارون‌الرشید خلیفه مسلمانان بود و از علم و دانش حمایت می‌کرده است. جابر از اصحاب امام جعفرصادق بوده است. وی از حمایت برمکیان برخوردار بود.

کشف‌هایی تازه برای ساختن آینده بهتر

مترجم :	پانته‌آ مینویی
کلید واژه :	برج ایفل ـ الهام بخش ـ آینده بهتر ـ نانو ـ مدار‌های نرم ـ حسگر ـ دانشمنان آمریکایی ـ ضربان قلب
چکیده :	برج ایفل یکی از بنا‌هایی است که شهرت جهانی دارد. در حال حاضر این برج الهام‌بخش گروهی از دانشمندان در موسسه فناوری ماساچوست برای ساخت نانو مواد فوق‌العاده سخت با مقاومت بالا شده است. این مواد بر پایه پلیمر، با ساختار میکرو مشبک، مشابه آنچه در برج ایفل دیده می‌شود، است، و توسط چاپگر سه بعدی با دقت بالا ساخته شده است.
منابع :	فوکوس

10
برج ایفل الهام‌بخش ساخت نانو مواد
برج ایفل یکی از بنا‌هایی است که شهرت جهانی دارد. در حال حاضر این برج الهام‌بخش گروهی از دانشمندان در موسسه فناوری ماساچوست برای ساخت نانو مواد فوق‌العاده سخت با مقاومت بالا شده است. این مواد بر پایه پلیمر، با ساختار میکرو مشبک، مشابه آنچه در برج ایفل دیده می‌شود، است، و توسط چاپگر سه بعدی با دقت بالا ساخته شده است. این مواد در مقابل فشارهایی بیش از 160 هزار برابر وزن خود مقاومت می‌کند. از این مواد در هر جایی-حتی شاید در فضا- که نیاز به مقاومت بالا و وزن کم می‌باشد می‌توان استفاده کرد.

زندگی‌نامه ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی

نویسنده / نویسندگان :	هاشم اندیشه
مترجم :
کلید واژه :
چکیده :	ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی، ریاضیدان، مهندس، منجم و نویسنده بزرگ ایرانی قرن سوم هجری شمسی (برابر با قرن نهم میلادی) است.
منابع :

ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی، ریاضیدان، مهندس، منجم و نویسنده بزرگ ایرانی قرن سوم هجری شمسی (برابر با قرن نهم میلادی) است.  از مردم ماهان کرمان و ریاضیدانی بزرگ و مهندسی عالی‌قدر و منجمی زبردست و نویسنده‌ای توانا بود و در بغداد می‏زیست. وی در حدود سال ۲04 هجری شمسی به دنیا آمده و در حدود 267 هجری شمسی درگذشته ‌است. تخصص اصلی وی در هندسه و ریاضیات محض بود و آثار متعددی در این رشته‌ها دارد که مهم‌ترین آنها تفسیرالمقاله‌العاشره من کتاب اقلیدس است که هم‌اکنون در کتابخانه ملی فرانسه نگهداری می‌شود. معادله درجه سوم را به وی نسبت می‌دهند که در بین دانشمندان اسلامی به معادله ماهانی موسوم است. ماهانی بخش عمده‌ای از زندگی خود را صرف ساختن واژه‌ها و اصطلاحات فنی کرد و قسمت‌های مهمی از اصول اقلیدس را تفسیر و تشریح کرد.

عبدالملک بن محمد شیرازی و نجوم

نویسنده / نویسندگان :	هاشم اندیشه
مترجم :
کلید واژه :
چکیده :	ابوالحسین عبدالملک بن محمد شیرازی ریاضیدان و منجم ایرانی (‌متوفی پیش از 600ه.ق)، بیشتر زمان حیات خود را صرف مطالعه ریاضیات یونانی و نجوم کرد. که از آن جمله‌اند آثار آپولونیوسی و بطلیموس. از وی آثاری چون تصفح المخروطات و تلخیص المجسطی به زبان عربی باقی مانده است.
منابع :	اریخ ایران در یک نگاه.

اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی: در سال 511ه.ق با مرگ سلطان محمدبن ملکشاه سلجوقی، پسرش محمودبه جانشینی او نشست. اما نتوانست در برابر حملات عمومی خود سلطان سنجر (پادشاه قلمرو سلجوقی سلجوقیان به ویژه در خراسان) مقاومت کند. بنابراین سلطان محمود بن محمد پس از ازدواج با دختر سنجر، به حکومت عراق عجم (‌ایران مرکزی‌) و عراق عرب قناعت کرد. بنابراین دورنگار کودکی عبدالملک شیرازی معاصر با حکومت سلطان محمودبن محمد سلجوقی در ایران، از جمله فارس، شیراز و عراق بود.

 

مدال نوبل ریاضیات امسال به یک زن ایرانی رسید!

نویسنده / نویسندگان :	محسن کرمی
مترجم :
کلید واژه :
چکیده :	"ریاضیات"، حتی نامش نیز مردان را در ذهن تداعی می‌کند، خشکی و سختی آن باعث ایجاد احساسی از جنس مردانه می‌شود. هنوز هم خیلی‌ها ریاضیات را دانشی مردانه می‌دانند. آیا به راستی چنین است؟
منابع :

مریم میرزاخانی استاد ۳۷ ساله دانشگاه استنفورد کالیفرنیا "مدال فیلدز" را از کنگره بین‌المللی ریاضیات در سئول کره جنوبی دریافت کرد. این مدال هر چهار سال یک بار به حداکثر چهار نفر اهدا می‌شود، که باید در آغاز آن سال زیر ۴۰ سال سن داشته باشند، از آنجایی که مدال نوبل در زمینه ریاضیات اهدا نمی‌شود، عموما به مدال فیلدز که معتبرترین جایزه در زمینه ریاضیات است "مدال نوبل ریاضیات" می‌گویند. نکته‌ای که این پیروزی را برای خانم میرزاخانی (و بسیاری دیگر) شیرین‌تر می‌کند، این است که تمام ۵۲ مدالیست پیشین فیلدز در تاریخ ۷۸ ساله آن (از سال ۱۹۳۶) مَرد بوده‌اند.

مجله الفبا شما را دعوت به همکاری و ارسال مطلب می کند.

درود بر خواندگان گرامی.

 

هدف از این سایت اطلاع رسانی در زمینه های مختلف میباشد. 

بر این اساس چهار نوع محتوا در اختیار شما عزیزان قرار خواهد گرفت: