| نویسنده / نویسندگان : | هاشم اندیشه |
| مترجم : | |
| کلید واژه : | ابوموسی ـ جابرین حیان ـ جعفر برمکی ـ خلیفه ـ شیمیدان و کانی‌شناس ـ ستاره‌شناس ـ برمکیان ـ رادیواکتیو ـ کتاب الزیبق ـ کتاب الرکن ـ کتاب الاحجاز |
| چکیده : | در 160 هجری قمری در به دنیا آمد، اهل توس، شیمیدان و کانی‌شناس و ستاره‌شناس بزرگ ایرانی است. او با تحقیقات خود پیشرفت‌های زیادی در علوم به وجود آورد. دوره زندگی جابربن حیان همزمان با اوج عظمت و شکوه و قدرت مسلمانان بوده، زمانی که هارون‌الرشید خلیفه مسلمانان بود و از علم و دانش حمایت می‌کرده است. |
| منابع : |
در 160 هجری قمری در به دنیا آمد، اهل توس، شیمیدان و کانی‌شناس و ستاره‌شناس بزرگ ایرانی است. او با تحقیقات خود پیشرفت‌های زیادی در علوم به وجود آورد. دوره زندگی جابربن حیان همزمان با اوج عظمت و شکوه و قدرت مسلمانان بوده، زمانی که هارون‌الرشید خلیفه مسلمانان بود و از علم و دانش حمایت می‌کرده است. جابر از اصحاب امام جعفرصادق بوده است. وی از حمایت برمکیان برخوردار بود.
اما هنگامی که جعفر برمکی به دستور خلیفه کشته شد، ماندن در بغداد را صلاح ندانست و فراری شد و به زادگاهش بازگشت. در آنجا در تنهایی و انزوا به کارهای علمی و تحقیقی پرداخت تا سرانجام از جانب مامون عباسی مورد احترام و حمایت قرار گرفت. در دایره‌المعارف بریتانیکا ذکر شده که جابربن حیان علوم پنهانی را از امام صادق یادگرفت. وی راجع به اسطرلاب مطالبی را نوشته است. از کارهای مهمی که جابر در زمینه علم کیمیا انجام داده، آن است که اصل عناصر یونانی را تغییر داده و اظهار کرده است که از آن عناصر تنها دو جوهر به نام گوگرد و زیبق به وجود می‌آید.
آزمایشگاه شیمی جابر تا دو قرن از دید مردم پنهان بود، تا اینکه زمانی که می‌خواستند در شهر کوفه در نزدیکی دروازه دمشق بنایی بسازند، آزمایشگاه وی را کشف کردند. جابر بیشتر عمر خود را در آزمایشگاه به‌سر برد. وی در آنجا به تجزیه و ترکیب مواد گوناگون می‌پرداخت. با توجه به همین مسئله می‌توان او را از اولین دانشمندان اسلامی‌که علم شیمی را بر پایه آزمایش وتحقیق بنا کردند، نام برد. وی در زمینه رنگ‌ها تحقیقات و کشفیات جالبی ارائه کرده است.
حدس زده‌اند که وی به خاصیت رادیواکتیو هم پی برده است. وی روش‌هایی را
برای استخراج و تصفیه فلزات مطرح کرده است. جابر اعتقاد داشت که تبدیل
عنصری به عنصر دیگر از راه وساطت جوهری اسرارآمیز صورت می‌گیرد. او و
شاگردانش این جوهر اسرارآمیز را اکسیر نام نهادند. جابر به خوبی از تهیه و
ساختن سفیداب سرب آگاه بوده است. ابن الندیم در کتاب الفهرست به بیش ۳۵
کتاب او اشاره می‌کند که از مشهورترین آنها می‌توان به این کتاب‌ها اشاره
کرد:*کتاب الزیبق*کتاب الرکن*کتاب الاحجار*کتاب القمر*کتاب واحدالاول.
منبع: زندگینامه نامداران جهان
منبع مجله دانشمند آذر 1393 شماره 614