| نویسنده / نویسندگان : |
منصور بیژنی
|
|
مترجم : |
|
|
کلید واژه : |
|
|
چکیده : |
رفتار
طبیعی کودکان به عواملی چون سن، شخصیت و میزان رشد عاطفی و جسمی بستگی
دارد. زمانی که رفتار کودک، ناسازگار باشد یا با توقع و انتظار والدین
هماهنگ نباشد، می‌تواند دردسرآفرین شود.
|
|
منابع : |
|
رفتار طبیعی کودکان چه خصوصیاتی دارد؟
رفتار طبیعی کودکان به عواملی چون سن، شخصیت و میزان رشد عاطفی و جسمی
بستگی دارد. زمانی که رفتار کودک، ناسازگار باشد یا با توقع و انتظار
والدین هماهنگ نباشد، می‌تواند دردسرآفرین شود. دانستن این نکته که در چه
سنی باید از کودک چه انتظاری داشته باشید به تشخیص رفتارهای سالم و طبیعی
از رفتارهای غیرعادی کمک می‌کند.
هنگامی‌که رفتار فرزندتان ایجاد دردسر می‌کند می‌توانید سه کار را انجام دهید:
ـ مشخص کنید که رفتار کودک با توجه به سن و مرحله رشد او رفتار طبیعی و عادی است و متناسب با شرایط سنی کودک است.
ـ آن را از طریق تنبیه یا بی‌توجهی متوقف کنید.
ـ به او رفتار جدیدی که مایلید انجام دهد، بیاموزید.
چگونه می‌توان رفتارهای نابجای کودک را متوقف کرد؟
بهترین روش برای ترک رفتارهای نابجا در کودکان این است که آن رفتارها
نادیده گرفته شود و به آنها بی‌توجهی شود. البته زمانی این روش موثر است که
برای رسیدن به تنیجه مطلوب کاملا صبور باشید. اگر صبر ندارید و می‌خواهید
کودک بلافاصله یک رفتار نابجا را ترک کند می‌توانید از روش محروم‌سازی که
در ادامه ذکر خواهد شد، استفاده کنید. در این گونه موارد تنبیه بدنی اثر
چندانی ندارد.
چه کاری می‌توانم برای تغییر رفتار فرزندم انجام دهم؟
کودکان انجام دادن رفتارهایی را که مورد پاداش قرار گیرد، ادامه می‌دهند و
رفتارهایی را که انجام دادن آنها مورد توجه قرار نمی‌گیرد، متوقف می‌کنند.
برخوردها و عکس‌العمل‌های ثابت و یکنواخت بسیار اهمیت دارد، زیرا پاداش
دادن و تنبیه کردن یک رفتار در موقعیت‌های مختلف، فرزند شما را دچار
سردرگمی خواهد کرد.
چرا نباید از تنبیه بدنی استفاده کنیم؟
متاسفانه بسیاری از والدین برای متوقف کردن رفتارهای نابجا در کودکان خود
از تنبیه‌های بدنی استفاده می‌کنند. علی‌رغم اینکه اینگونه تنبیه‌ها در
کوتاه مدت می‌تواند رفتار نابجا را تا حدی متوقف کند، اما چون جایگزین
بهتری به کودک ارائه نمی‌دهد، می‌تواند زیانبار باشد. چون اگر کودک رفتار
صحیح را نشناسد، رفتار غلط را تکرار می‌کند. با گذشت زمان و تکرار رفتار
غلط، تنبیه بدنی دیگر اثر نخواهد داشت و در صورتی که ادامه یابد به
رفتارهای پرخاشگرانه منجر می‌شود و کودک، ناسازگار خواهد شد. تنبیه‌های
بدنی گاهی اوقات به قدری شدت می‌یابد که به بدرفتاری با کودک منجر می‌شود و
بهتر است در مواقعی که کودک رفتار غلط و نابجا دارد از سایر اشکال تنبیه
استفاده شود.
چگونه می‌توان برای تنبیه کودک از روش محروم‌سازی استفاده کرد؟
در مورد رفتارهایی مانند قشقرق راه انداختن، پرخاش کردن و دست زدن به
کارهای خطرناک، از قبل تصمیم بگیرید که چگونه رفتار کنید. جای مناسبی‌را
برای این نوع تنبیه در نظر بگیرید، جایی که کودک از آن خوشش نیاید و ترسناک
نیز نباشد. به عنوان مثال می‌توانید از یک صندلی یا گوشه‌ای از اتاق بازی
برای تنبیه استفاده کنید.
هر زمان که رفتار نابجایی از کودک سر می‌زند، با صراحت به او بگویید که
رفتارش مورد قبول شما نیست و به او اخطار دهید، در صورت تکرار یا ادامه آن
رفتار او را در محل محروم‌سازی قرار می‌دهید. سعی کنید آرامش خود را حفظ
کنید و اصلا خشمگین به نظر نرسید. در صورتی که بعد از این اخطار کودک به
رفتار خود ادامه دهد، او را به محل محروم‌سازی ببرید. مدت زمان لازم را
تعیین کنید و به او اطلاع دهید تا بداند که چقدر باید در آن محل باقی
بماند. مدت زمان محروم‌سازی باید کوتاه باشد به ازای هر سال سنی یک دقیقه
کافی و مناسب است. شروع زمان محروم‌سازی باید بلافاصله بعد از آنکه کودک در
محل محروم‌سازی قرار گرفت، تعیین شود. در این مدت باید در معرض دید کودک
باشید یا جایی باشید که کودک بتواند صدای شما را به خوبی بشنود. پس از
آنکه این مدت پایان یافت، اجازه دهید کودک آن محل را ترک کند و در مورد
رفتار بد با او جر و بحث نکنید، بلکه به دنبال راهی باشید که از طریق آن
بتوان رفتارهای درست و مطلوب او را مورد تشویق و تحسین قرار دهید.
چگونه رفتار مطلوب جدیدی را در فرزندم ایجاد کنم؟
یکی از راه‌هایی که می‌تواند رفتار مطلوب را در فرزند شما ایجاد کند، برقراری نظام پاداش‌دهی است.
این روش در مورد کودکان بالای دو سال بسیار اثربخش است. لازم است برای
ایجاد رفتار جدید دو ماه فرصت دهید. یادداشت کردن رفتارهای درستی که از
کودک در آن دو ماه سر می‌زند می‌تواند به والدین کمک کند تا پیشرفت تدریجی
کودکشان را ببینند.
یک یا دو رفتاری را که مایلید فرزندتان انجام دهد (از قبیل به موقع
خوابیدن، مسواک زدن، جمع‌آوری کردن اسباب بازی‌ها بعد از بازی) انتخاب
کنید، پاداشی را که فرزندتان بیشتر دوست دارد و از آن لذت می‌برد، پیدا
کنید، پاداش‌هایی نظیر یک قصه بیشتر خواندن هنگام خواب، نیم ساعت دیرتر
رفتن به رختخواب، خوردن خوراکی مورد علاقه، در مورد کودکان بزرگ‌تر گرفتن
امتیاز‌های لازم برای خریدن یک اسباب بازی دلخواه، گرفتن امتیاز‌های لازم
برای انجام دادن کار مورد علاقه، یا گرفتن قدری پول بیشتر می‌تواند
نمونه‌های خوب و مناسبی برای پاداش دادن باشد. ابتدا رفتار مطلوب و مورد
نظر خویش را برای کودک به خوبی توضیح دهید، نوع پاداش و جایزه را نیز
تعیین کنید. به عنوان مثال اگر قبل از اتمام این برنامه تلویزیونی لباس
خوابت را بپوشی و دندان‌هایت را مسواک بزنی، می‌توانی نیم ساعت بیشتر بیدار
بمانی.
چه کارهای دیگری از دست من بر می‌آید تا به فرزندم کمک کنم رفتارش را بهتر کند؟
فهرست کوتاهی از قوانین مهم که باید رعایت شود، تهیه کنید. از درگیری‌های
شدید و اینکه شما باید همیشه حرف اول را بزنید یا برنده شوید اجتناب کنید.
جلوی افراط و تفریط را بگیرید. خصوصیات و منش اصلی کودکتان را بپذیرید.
بعضی کودکان خجالتی، بعضی اجتماعی، بعضی پرحرف یا فعال هستند. منش اصلی تا
حدی قابل تغییر است، ولی به طور کلی نمی‌توان آن را تغییر دارد. سعی کنید
از موقعیت‌هایی که باعث می‌شود فرزندتان بداخلاق شود، جلوگیری کنید. از
فرزندتان در حضور دیگران انتقاد نکنید. از رفتار کودک به عنوان کار بد یاد
کنید، اما به خود کودک برچسب بد بودن را نزنید. وقتی که فرزندتان استحقاقش
را دارد، تشویق و تحسین کنید و به کرات او را مورد محبت و نوازش قرار دهید.
منبع: مجله دانشمند شماره 617 اسفند 1393
مجله دانشمند 617