| نویسنده / نویسندگان : |
محمد رزازان
|
|
مترجم : |
|
|
کلید واژه : |
پرواز تفریحی ـ هواپیمای بوئینگ ـ هوانوردی ـ
|
|
چکیده : |
در
ابتدای پاییز سال جاری خبری در بین علاقه‌مندان هوانوردی به گوش می‌رسید
که با پیشنهادات ارائه شده، ایران ایر تصمیم دارد پروازی تفریحی برای
دوست‌داران پرواز با هواپیمای بوئینگ 747 مدل SP خود از سراسر دنیا، برگزار
کند. اهمیت این موضوع آنجا بیشتر می‌شد که بدانیم هواپیمایی ملی ایران پیش
از انقلاب اسلامی و تا اوایل انقلاب تنها چهار فروند از این هواپیماها را
از کارخانه بوئینگ تحویل گرفته بود و تا امسال سه فروند از این هواپیماها
نیز با پایان عمر پروازی و کمبود قطعات برای همیشه زمین گیر شده بودند. اما
نکته‌ای مهم‌تر نیز وجود داشت! هواپیمای بوئینگ 747SP ایران ایر با شناسه
ثبتی EP-IAC آخرین بازمانده هواپیماهایی از این مدل است که در یک خط هوایی
مسافربری کماکان به پرواز خود ادامه می‌دهد! شاید جالب باشد که ابتدا کمی
به تاریخچه ورود این هواپیماها به ایران بپردازیم.
|
|
منابع : |
|
در
ابتدای پاییز سال جاری خبری در بین علاقه‌مندان هوانوردی به گوش می‌رسید که
با پیشنهادات ارائه شده، ایران ایر تصمیم دارد پروازی تفریحی برای
دوست‌داران پرواز با هواپیمای بوئینگ 747 مدل SP خود از سراسر دنیا، برگزار
کند. اهمیت این موضوع آنجا بیشتر می‌شد که بدانیم هواپیمایی ملی ایران پیش
از انقلاب اسلامی و تا اوایل انقلاب تنها چهار فروند از این هواپیماها را
از کارخانه بوئینگ تحویل گرفته بود و تا امسال سه فروند از این هواپیماها
نیز با پایان عمر پروازی و کمبود قطعات برای همیشه زمین گیر شده بودند. اما
نکته‌ای مهم‌تر نیز وجود داشت! هواپیمای بوئینگ 747SP ایران ایر با شناسه
ثبتی EP-IAC آخرین بازمانده هواپیماهایی از این مدل است که در یک خط هوایی
مسافربری کماکان به پرواز خود ادامه می‌دهد! شاید جالب باشد که ابتدا کمی
به تاریخچه ورود این هواپیماها به ایران بپردازیم.
تاریخچه 747SPهای ایران ایر
هواپیمایی ملی ایران (هما) تحقیقات خود برای امکان بهره‌گیری از هواپیماهای
پهن پیکر و شروع پرواز به مسیرهای دور برد را از سال 1350 شمسی آغاز کرد.
اولویت اول برای هما بهره‌گیری از ترکیب مسافت و ظرفیت حمل مسافر بود. در
اوایل دهه 50 شمسی تنها سه نمونه هواپیمای پهن پیکر از سوی کارخانه‌های
سازنده هواپیما به بازار معرفی شده بود: هواپیمای لاکهید L-1011 تری استار،
مک دانل داگلاس DC-10 و بوئینگ 747 جامبو جت.
پس از بررسی هر سه هواپیمای پهن پیکر موجود در بازار نهایتا ایران ایر
هواپیمای بوئینگ 747 را برای ورود به ناوگان رو به گسترش خود برگزید و به
همین منظور هما درخواست خود را مبنی بر خرید چهار فروند هواپیمای بوئینگ
747-86SP و سه فروند هواپیمای 747-200 به همراه قطعات یدکی به ارزش 487
میلیون دلار تسلیم شرکت بوئینگ کرد.
هواپیمای بوئینگ 747 اس پی (SP مخفف Special Performance یا بازدهی ویژه)
نسخه کوتاه‌تر هواپیمای بوئینگ 747 سری 100 و 200 به شمار می‌رفت که با
وجود حمل 125 نفر مسافر کمتر ولی از لحاظ میزان برد و سقف پروازی،
دوربردترین و بلند پروازترین هواپیمای زمان خود به حساب می‌آمد.
ایران ایر دومین خط هوایی دنیا پس از خط هوایی آمریکایی Pan Am (پان
اِمریکن) بود که سفارش خود را برای خرید هواپیمای 747SP، تسلیم شرکت بوئینگ
کرد. هواپیمایی ملی ایران در مهر ماه 1352 درخواستی برای خرید دو فروند
هواپیمای بوئینگ 747 اس پی به همراه امکان سفارش دو فروند بیشتر از این مدل
هواپیما را به بوئینگ ارائه داد. زمان تحویل این هواپیماها از سوی بوئینگ
برای اسفند 1354 شمسی تا اردیبهشت سال بعد برنامه‌ریزی شده بود. خرید سومین
فروند اس پی نیز در خرداد 1353 قطعی شد و زمان تحویل آن اردیبهشت 1356
تعیین شد.
تحویل اولین هواپیمای بوئینگ 747 اس پی، ایران ایر را قادر ساخت تا در
خرداد 1355 شمسی مسیر پروازی رو به شرق تهران به نیویورک، که با مسافت 6296
مایلی دور بردترین مسیر زمان خود بود را افتتاح کند. ضمن آن که هواپیمای
اس پی ایران ایر یک مایل نیز بالاتر از سایر هواپیماها پرواز می‌کردند،
مسئله‌ای که ایران ایر بسیار در تبلیغات خود به آن افتخار می‌کرد.
در مسیر پروازی غرب نیز برای پرواز از تهران به نیویورک ایران ایر توقفی در
فرودگاه هیتروی لندن داشته و سپس پرواز خود را به فرودگاه جان اف کندی
نیویورک ادامه می‌داد.
چهار فروند هواپیمای بوئینگ 747 اس پی در بین سال‌های 1354 تا 1358 شمسی به
ایران ایر تحویل داده شد. همه هواپیماهای بوئینگ 747-86SP از چهار پیشرانه
توربو جت ساخت شرکت پرات و ویتنی مدل PW-JT9D-7F با میزان رانش تولیدی
48هزار پوندی استفاده می‌کردند. کابین مسافران طبقه پایین هواپیماهای SP
ایران ایر از دو کلاس مسافری تشکیل شده بود. در کلاس اقتصادی یا توریستی
257 صندلی (به جای 288 استاندارد برای رفاه حال مسافران) و در فرست کلاس 24
صندلی (به جای 28 صندلی در حالت استاندارد) با فاصله 34 و 40 اینچی نسبت
به صندلی جلویی قرار داده شده بود. در طبقه بالای هواپیما سالنی بسیار زیبا
برای مسافران خاص فرست کلاس تدارک دیده شده بود. کف سالن با قالیچه‌های
زیبای ایران تزئین شده و در انتهای آن نیز محلی به عنوان چایخانه به همراه
سماوری سنتی برای سِرو چای تعبیه شده بود.
مسیر هوایی بدون توقف تهران به نیویورک یکی از طولانی‌ترین مسیرهای پروازی
دنیا لقب گرفت. به دلیل تقاضای بالای مسافران، در مسیر پروازی رو به غرب
تهران به نیویورک، در روزهای یک شنبه و سه‌شنبه توقفی در فرودگاه هیتروی
لندن و در پنج‌شنبه‌ها و جمعه‌ها توقفی در فرودگاه مارشال دوگل پاریس
برنامه‌ریزی شد. با این حال هواپیماهای بوئینگ 747 اس پی مسیر پروازی رو به
شرق تهران به نیویورک را همچنان بدون توقف می‌پیمودند. در سال‌های اخیر
این هواپیماها از تهران به مقاصد پکن، بمبئی و کوالالامپور در حال پرواز
هستند.
انجام پرواز تفریحی با آخرین 747SP مسافربری دنیا
سرانجام برنامه انجام پرواز تفریحی آخرین بازمانده بوئینگ 747 اس پی دنیا
که تنها تا سال 2016 یعنی یک سال دیگر توانایی پرواز خواهد داشت، برای روز
دوم آذر ماه (23 نوامبر) قطعی شد و فروش بلیت از طریق آژانس‌های خارجی و
داخلی شروع شد. ناگفته نماند که ایران ایر پیش از این نیز در سال‌های 2004 و
2005 میلادی برنامه‌ای مشابه را برای پرواز با این هواپیما در شهر کلن
آلمان ترتیب داده بود که با استقبال فراوان مشتاقان هوانوردی مواجه شده
بود. با این حال برای اولین بار بود که این چنین پروازی در داخل ایران صورت
می‌گرفت.
زمان این پرواز به مدت تقریبی یک ساعت تعیین شد و قرار بود هواپیما از
فرودگاه بین‌المللی مهرآباد به هوا برخاسته و با پرواز بر فراز رشته
کوه‌های البرز و عبور از کنار قله دماوند و قرار گرفتن در مسیر هوایی رشت،
پس از نزدیک شدن به خط ساحلی دریای خزر دوباره به فرودگاه مهرآباد بازگردد.
برای خاطره‌انگیز شدن این پرواز خاص، ایران ایر نیز برنامه‌های ویژه‌ای در
نظر گرفته بود. نحوه سوار شدن خاص به هواپیما، پذیرایی ویژه، اهدای هدیه از
طرف هما به مسافران، بازدید از کابین خلبان در طول پرواز، عکس یادگاری با
خدمه پروازی در داخل هواپیما، اعطای گواهینامه پرواز با آخرین 747 اس پی
فعال در دنیا از طرف هما به تک تک مسافران حاضر در پرواز، ارائه بلیت‌های
کاغذی به جای بلیت‌های الکترونیکی و نهایتا حضور در مراسم صرف ناهار و
بریدن کیک این مراسم، از جمله موارد در نظر گرفته شده برای این رخداد خاص
هوانوردی بود.
علاوه بر علاقه‌مندان از مهمانان بسیاری نیز برای حضور در این پرواز دعوت
به عمل آمده بود. خلبانان پیشکسوت ایران ایر، هنرمندان و مقامات سیاسی از
جمله افراد دعوت شده برای حضور در این مراسم بودند. کاپیتان کامبیز
پورقناد، خلبان ایرانی هواپیمای ایرباس A380 شرکت هواپیمایی امارات نیز
اعلام کرد که به افتخار هما در این پرواز شرکت خواهد کرد.
مهندس فرهاد پرورش مدیر عامل شرکت هواپیمایی ملی جمهوری اسلامی‌ایران نیز
در مصاحبه‌ای در نمایشگاه هوایی کیش ضمن تایید انجام پرواز یادبود آخرین
هواپیمای 747 اس پی مسافربری دنیا گفت: "ایران ایر پیش از این دو پرواز
گردشگری با این هواپیما بنا به درخواست شرکت آلمانی در آلمان انجام داده
بود؛ زمانی که آنها به ما اعلام کردند دوباره می‌خواهند سومین پرواز
گردشگری را با بوئینگ 747 هما در آسمان آلمان انجام دهند، به آنها اعلام
کردیم که این بار این پرواز را در ایران برگزار خواهیم کرد. در این راستا
شرکت آلمانی، گردشگران خود را از طریق پرواز به ایران می‌آورد و سپس این
پرواز گردشگری با بوئینگ 747 در آسمان ایران انجام خواهد شد که از نظر رونق
گردشگری ایران و معرفی صنعت گردشگری مناسب است."
از سوی ایران ایر کاپیتان این پرواز، مدیرناوگان و استاد خلبان بوئینگ 747
کاپیتان عباس احمدیان مقدم در نظر گرفته شد و به دلیل این که این هواپیما
در حال گذراندن چک‌های تعمیراتی خود بود قرار شد که پیش از انجام پرواز
تفریحی در ساعت 11 صبح، از ساعت 8 الی 9 صبح پروازی آزمایشی برای این
هواپیما در نظر گرفته شود.
سرانجام روز موعود فرا رسید! با آن که پرواز قرار بود ساعت 11 صبح انجام
پذیرد اما از همان ساعت‌های ابتدایی می‌شد شاهد حضور تعداد زیادی از علاقه
مندان ایرانی و خارجی بود که مشتاقانه منتظر پرواز با این هواپیمای
استثنایی بودند و همین امر تعجب سایر مسافران را برمی‌انگیخت! پس از گرفتن
کارت پرواز به همراه بلیت کاغذی پرواز، مسافران به سالن ترانزیت ترمینال 2
فرودگاه بین المللی مهرآباد هدایت شده و اکنون همگی می‌توانستند با
دوربین‌های خود از طریق سالن شیشه‌ای ترمینال از این فرودگاه عکس‌برداری
کنند، چیزی که پیش از آن بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسید. در ساعت 10 و 40
دقیقه گیت‌ها باز شده و مسافران برای حضور در هواپیمای 747 به پای
اتوبوس‌های فرودگاه هدایت شدند. با انتقال مسافران به کنار هواپیما اکنون
همه می‌توانستند با انواع دوربین‌های مختلف دقایقی را به عکس‌برداری از
هواپیما و فرودگاه مهرآباد اختصاص دهند.
سرانجام پس از حدود 45 دقیقه تاخیر این پرواز انجام شد. در داخل پرواز نیز
پس از خاموش شدن چراغ‌های بستن کمربندها همه مسافران می‌توانستند از جای
خود برخاسته و به عکس‌برداری از قسمت‌های مختلف هواپیما و یا بازدید از
کابین خلبان بپردازند.
اقدام جالب دیگری نیز که برای ثبت لحظات تاریخی این پرواز تدارک دیده شده
بود، پرواز یک فروند هواپیمای فالکون 20 بود که 6 نفر عکاس خارجی و یک عکاس
ایرانی در آن حضور داشتند. این هواپیما که دقایقی پیش از هواپیمای بوئینگ
747 ایران ایر پرواز خود را آغاز کرده بود، در هنگام برخاستن این هواپیما
با پرواز ارتفاع پایین در کنار آن و انجام مانورهای استئنایی لحظات زیبایی
را برای بینندگان رقم زد. در هنگام پرواز نیز این هواپیما به 747 ایران ایر
نزدیک می‌شد تا عکاسان بتوانند لحظات جذاب این پرواز را ثبت کنند.
پس از بیش از یک ساعت پرواز سرانجام هواپیمای SP بر زمین نشست و پس از
گرفتن تعدادی عکس یادگاری با خدمه پروازی شامل خلبانان و مهمانداران،
علاقه‌مندان هدایا و گواهینامه پرواز با آخرین هواپیمای 747 اس پی دنیا را
تحویل گرفته و برای صرف ناهار و بریدن کیک از فرودگاه مهرآباد خارج شدند.
مسلما این سفر برای نزدیک به 300 مسافر آن لحظات به یاد ماندنی‌ای را رقم
زد. از فردای این روز این هواپیما پروازهای برنامه‌ای خود به شرق آسیا را
پی گرفت تا پس از پایان ساعت پروازی‌اش در یک سال آینده آخرین بازمانده
ناوگان 747SP مسافربری دنیا نیز برای همیشه بازنشسته شود. امیدواریم در
آینده بتوانیم شاهد پروازهای مشابه دیگری با هواپیماهای کشورمان باشیم.
تمامی تصاویر مقاله توسط نویسنده گرفته شده است.
منبع: مجله دانشمند شماره 616 بهمن 1393
مجله دانشمند 616