| مترجم : | پانته‌آ مینویی |
| کلید واژه : | |
| چکیده : | آیا گرم شدن کره زمین منجر به نابهنجاری‌های آب و هوایی که شاهد آن هستیم شده است؟ سطح آب دریا تا چه حد بالا خواهد آمد؟ فرد پیرس، کارشناس محیط زیست به‌این سوالات پاسخ می‌دهد. |
| منابع : | فوکوس |
*آیا سرعت بالا آمدن سطح آب دریا افزایش یافته است؟
در پاسخ باید گفت بله، و این روند به طور یقین ادامه دارد. به دلیل وجود جزر و مد، توفان، تغییرات زمین‌شناسی و جریان اقیانوس‌ها میزان بالا آمدن آب دریاها در مکان‌های گوناگون بسیار متغیر است. اما در حال حاضر سطح آب دریاها در هر دهه به طور متوسط 3/3 سانتی‌متر بالا می‌آید، که‌این رقم 2 برابر میزان بالا آمدن آب در نیمه دوم قرن بیستم است. بالا آمدن سطح آب دریا یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های گرم شدن جهان است.
دو علت اصلی برای بالا آمدن سطح آب وجود دارد. نخستین علت انبساط یا گسترش فیزیکی است که به دلیل گرم شدن اقیانوس‌ها توسط شرایط جوی اتفاق می‌افتد. علت دوم، آب اضافی است که با ذوب شدن یخچال‌های طبیعی و ورقه‌های یخ در سطح خشکی وارد اقیانوس‌ها می‌شود. (توده‌های شناور یخ، مانند آب‌های منجمد در قطب شمال، سطح آب دریا را در حد یخی که در لیوانِ پُر از آب وجود دارد و با ذوب شدنش آب سرریز می‌کند، افزایش می‌دهد.) دیگر عامل موثر، نفوذ ذخایر آب زیرزمینی به سطح خشکی است، زیرا این آب‌ها معمولا به اقیانوس‌ها می‌ریزند.
هنوز هیچ‌کس دقیقا نمی‌داند بالا آمدن سطح آب تا چه زمانی ادامه می‌یابد، اما نگرانی عمده در آینده وضعیت ورقه‌های عظیم یخ است که سطح گرینلند و قطب جنوب را پوشانده است. در گرینلند آنقدر یخ وجود دارد که می‌تواند سطح آب را تا شش متر افزایش دهد، میزان ذوب شدن این یخ‌ها در دهه‌ای که گذشت شش برابر بیشتر از دهه‌های پیشین بود. یخ‌های قطب جنوب نیز در صورت ذوب شدن سطح آب را تا 60 متر بالا می‌آورد، که‌این میزان پنج برابر بیشتر از قبل است. به گفته متخصصان در زمینه یخبندان، یخ‌های قسمت غربی قطب جنوب بسیار ناپایدار هستند. ورقه‌های یخ به مجموعه‌ای از جزایر با قله‌های غوطه‌ور در آب متصل است که در زیر این یخ‌ها آب گرم جریان دارد.
به استثنای قسمت غربی قطب جنوب، در سایر قسمت‌ها قرن‌ها طول می‌کشد تا این ورقه‌های یخ از بین بروند. اما بیم آن می‌رود وضعیت به جایی برسد که راه برگشتی وجود نداشته باشد. افزایش اطلاعات در رابطه با ذوب شدن یخ‌ها و فروپاشی ذخایر طبیعی، به تازگی هیئت بین دولتی سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی(IPCC1)، را بر آن داشته است تا برآورد خود از میزان بالا آمدن آب در قرن حاضر را به ازای هر متر دو برابر کند.
مناطق ساحلی در جهان باید توان دفاع دریایی خود را افزایش دهند. برخی از نواحی پر جمعیت متحمل زیان‌های شدیدی خواهند شد. حوادثی مانند توفان‌ها و امواج جزر و مدی خطر سیل ناگهانی را در پی دارد، مانند مردم جنوب غربی انگلستان که زمستان گذشته غافلگیر شدند. لیکن بالا آمدن متوسطِ سطح آب، خطر وقوع چنین حوادثی را افزایش می‌دهد.
*آیا نابهنجاری‌های آب و هوایی اخیر ناشی از تغییرات اقلیمی است؟
همیشه شاهد آب و هوایی عجیب بوده‌ایم. رکورد‌ها همواره در حال شکسته شدن هستند. نسبت دادن چنین وقایعی به تغییرات آب و هوایی با شک و تردید همراه است. "تسمه نقاله" (اصطلاحا به باد شدیدی گفته می‌شود که باعث حرکت جریان‌های آب و هوایی از غرب به شرق می‌شود) توفان‌های عظیم که زمستان گذشته از اقیانوس اطلس عبور کرد و انگلیس را درنوردید، به دلیل تندبادی شدید و غیرمنتظره‌ای ایجاد شده بود. تندباد نهایتا به دلیل اختلاف درجه حرارت میان هوای قطب شمال و قطب جنوب ایجاد می‌شود. برخی از مدل‌های آب و هوایی افزایش سرعت تندباد را به دنبال گرم شدن کره زمین، و سایر مدل‌ها کاهش سرعت آن را پیش‌بینی می‌کنند.
به گفته تعدادی از دانشمندان آنها می‌توانند تاثیر تغییرات آب و هوایی را در برخی از وقایع شدید اخیر، به خصوص در ایجاد موج گرما، مشاهده کنند. دمای بسیار بالا در فرانسه، ایتالیا و سایر نقاط در سال 2003، جان بیش از 70 هزار نفر را گرفت، این رویداد بدون گرم شدن کره زمین که ناشی از تغییرات آب و هوایی ساخته دست بشر می‌باشد، غیرممکن است. همچنین موج گرمای سال 2010 در روسیه موجب آتش‌سوزی در جنگل‌ها، دود غلیظ و مرگ حدود 15 هزار نفر شد. اما پیدا کردن نشانه آشکاری از تغییرات آب وهوایی در مسیر توفان و بارندگی سخت‌تر است، به خصوص که دانشمندان علم هواشناسی در مورد تاثیر تغییرات اقلیمی بر روی ویژگی‌های اصلی جریان آب و هوای جهان، مانند گردباد‌های اقیانوس اطلس، باد و باران‌های موسمی آسیا و پدیده ال‌نینو مردد هستند.
گفته می‌شود شواهد آماری زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد هوای سراسر جهان در حال غیر عادی‌تر شدن است. این مسئله منطقی به نظر می‌آید زیرا تغییرات آب و هوایی هم به معنای انرژی گرمایی بیشتر و هم رطوبت بیشتر در هوا است. پس با یک نتیجه‌گیری عاقلانه می‌توان گفت آب و هوای غیرعادی مانند توفان، بیشتر به دلیل تغییرات اقلیمی اتفاق می‌افتد. بهترین توصیه این است که خود را برای مواجه شدن با شرایط سخت آماده کنیم.
*در قرن اخیر جهان چقدر گرم خواهد شد؟
پاسخ این پرسش هنوز کاملا مشخص نیست. آی.پی.سی.سی متوسط میزان گرم شدن کره‌زمین را حدود 5/1 تا 5/4 درجه سانتی‌گراد پیش‌بینی کرده است. دلیل این عدم اطمینان تا حدودی این است که هیچ‌کس نمی‌داند طبیعت چه کارهایی انجام می‌دهد تا مانع از تابش گرمایی به زمین توسط گازهای گلخانه‌ای، به خصوص دی اکسید کربن، شود. یکی دیگر از دلایل این عدم اطمینان، ناشناخته‌های علم هواشناسی است. اکنون به نظر می‌رسد تغییراتی که در ابرها به واسطه گرم شدن هوا ایجاد می‌شود اثر کلی روی گرم شدن کره زمین دارد. اما در این میان بسیاری از مسائل مشخص نیست، مخصوصا اینکه زمین چه واکنشی به گرم شدن نشان می‌دهد.
تفاوتی که در پیش‌بینی‌های مختلف وجود دارد از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. تنها کمی‌گرم شدن کره زمین باعث ایجاد اختلال می‌شود، اما تنها زندگی ساکنان همان محل را تهدید می‌کند. ولی گرم شدن بسیار شدید زمین، می‌تواند آب و هوای سیاره ما را در ابعاد بسیار گسترده دگرگون کند، زیست‌بوم‌هایی مانند جنگل‌های انبوه و پُر باران را ویران کند، باعث خرابی وضعیت اقتصاد شود و به زندگی میلیاردها انسان آسیب برساند. هم چنین بخش‌هایی از زمین شامل مناطق قحطی زده آفریقای جنوبی؛ قسمت‌هایی از استرالیا، که به طور فزاینده‌ای شاهد بالا رفتن دمای هوا تا بیش از 40 درجه سانتی‌گراد است؛ و بسیاری از مناطق ساحلی کم ارتفاع را کاملا غیرقابل سکونت می‌کند.
وضعیت بسیار پیچیده‌ای است چرا که بعد از گذشت سه دهه از گرم شدن شدید کره زمین که دمای هوا را 7/0 درجه سانتی‌گراد بالا برد، از سال 1998 وقفه‌ای در این روند ایجاد شده است. به عقیده دانشمندان کاهش سرعت گرم شدن زمین به دلیل جذب گرما توسط اقیانوس‌ها اتفاق افتاده است. اگر این‌گونه باشد چرخه‌های طبیعی احتمالا به زودی این جریان را معکوس می‌کنند. بنابراین در دهه‌های 20 و 30 انتظار افزایش سرعت گرم شدن زمین می‌رود.
در اواخر قرن بیست و یکم خطر آزاد شدن اندوخته‌های طبیعت از گازهای گلخانه‌ای در اثر تغییرت آب و هوایی وجود دارد که باعث افزایش سرعت گرم شدن زمین می‌شود. برخی مدل‌های آب و هوایی پیش‌بینی می‌کنند که جنگل‌های بارانی آمازون خشک و بدون باران شده و به آتش کشیده می‌شوند. این امر موجب آزاد شدن میلیاردها تُن گاز دی اکسید کربن می‌شود. در قطب شمال که تاکنون بیشترین میزان گرم شدن را داشته است انتظار می‌رورد تا سال 2100 بیشتر لایه‌های منجمد اعماق زمین ذوب شوند. ذوب شدن این یخ‌ها باعث آزاد شدن مقادیر بسیار زیادی متان منجمد، که یکی دیگر از گازهای گلخانه‌ای قوی است، می‌شود. تردیدهای زیادی در رابطه با اینکه این تهدیدها تا چه حد جدی و خطرناک هستند، وجود دارد.
طبق اظهارات سیاست‌مداران آنها می‌خواهند از تغییرات آب وهوایی خطرناک جلوگیری کنند، این اقدامات پیشگیرانه شامل هر رویدادی است که باعث گرم شدن زمین بیش از 2 درجه سانتی‌گراد شود. زیرا دی اکسید کربن، از عمده‌ترین گازهای گلخانه‌ای، طی قرن‌ها در اتمسفر انباشته می‌شود، در واقع یعنی محدودیتی در ظرفیت آنچه که وارد اتمسفر می‌شود وجود دارد. آی.پی.سی.سی این محدودیت را میلیون‌ها میلیون تُن تخمین زده است. در حال حاضر بیش از نیمی از ظرفیت پُر شده است، بنابراین اگر با روند فعلی پیش برویم تا سال 2040 ظرفیت تمام شده و این سد شکسته خواهد شد.
پی نوشت:
*فِرد پیرس نویسنده و روزنامه‌نگار آزاد در زمینه علوم زیست محیطی است. برخی از کتاب‌های وی شامل "فهرست‌های آب و هوایی" و "با سرعت و خشونت" است.
1- IPCC: UN’s Intergovernmental Panel on Climate Change