| مترجم : | سید حسن میرسید |
| کلید واژه : | |
| چکیده : | "لیلیان آنکومی" به ما می‌گوید که مطالعه ژن انسان چگونه به‌طور اساسی موجب ازدیاد طول عمر افراد می‌شود. نظرتان درباره داشتن عمر طولانی چیست؟ آیا دوست دارید بیش از صد‌سال عمر کنید؟ این سوالی است که همه ما ممکن است درباره آن فکر کنیم. در ماه‌های اخیر برخی از پیشگامان این رشته اعلام کرده‌اند که توجه خود را بر یافتن ژنی که کمک کند عمر طولانی‌تری داشته باشیم، معطوف کرده‌اند. |
| منابع : | فوکوس |
"لیلیان آنکومی" به ما می‌گوید که مطالعه ژن انسان چگونه به‌طور اساسی موجب ازدیاد طول عمر افراد می‌شود.
نظرتان درباره داشتن عمر طولانی چیست؟ آیا دوست دارید بیش از صد‌سال عمر کنید؟ این سوالی است که همه ما ممکن است درباره آن فکر کنیم. در ماه‌های اخیر برخی از پیشگامان این رشته اعلام کرده‌اند که توجه خود را بر یافتن ژنی که کمک کند عمر طولانی‌تری داشته باشیم، معطوف کرده‌اند.
هدف مورد نظر آنان درمان کردن بیماری‌هایی است که در دوران پیری بر زندگی
ما اثرگذار است. دانشمند پیشگامی که با مطالعات خود به ما در داشتن عمر
طولانی‌تر کمک می‌کند "کریگ ونتر" نسل‌شناس انسان‌دوست و کارآفرینی است که
در پروژه بررسی ژنوم انسان فعال است. ونتر از اولین کسانی است که اطلاعات
علمی ژنتیکی‌اش در سال 2011 منتشر شد.
او در ماه مارس سال 2011 اعلام کرد که آخرین پروژه‌اش نیاز به سرمایه‌ای
هفتاد میلیون دلاری دارد تا بتواند شرکتی جدید با نام "شرکت طول عمر انسان"
یا اچ‌ا‌‌ل‌آی تاسیس کند.
البته ونتر در این کار تنها نیست. در ماه سپتامبر 2013 "لری پیج" مدیر عامل
گوگل اعلام کرد که "آرت لوینسن" را به عنوان مسئول "ژنتیک طول عمر" شرکت
در کالیفرنیا (کالیکو) منصوب کرده است.
مسئولیتی بزرگ
دو شرکت کالیکو و اچ‌ا‌‌ل‌آی، شرکت‌هایی نوپا با افکار متهورانه هستند. این
موضوع به ویژه زمانی که متوجه می‌شویم تعداد انگشت‌شماری بیمار تحت
آزمایش‌های مبتنی بر تحقیقات ژنومی قرار گرفته‌اند، قابل تامل‌تر است.
فعالیت این شرکت‌ها این سوال را پیش می‌آورد که چگونه می‌‌خواهند از پیر شدن انسان‌ها پیشگیری کنند؟ و درمان پیری چگونه خواهد بود؟
شرکت اچ‌ا‌‌ل‌آی کار خود را با خرید دو دستگاه پیشرفته تنظیم توالی ژن از یک شرکت انگلیسی آغاز کرده است. این کار با مرتب کردن ژنوم 40 هزار نفر شروع شده و تا یکصد هزار نفر در سال افزایش خواهد یافت. شرکت اچ‌ا‌‌ل‌آی امیدوار است که به صورت همزمان بتواند نوعی باکتری بسیار ریز را که در بدن انسان زندگی می‌کند دسته‌بندی و توالی سوخت‌وسازی آن را مشخص کند و از این طریق اطلاعات ژنتیکی بیوشیمیایی بدن را به دست آورد.
مسئولیت بسیار بزرگی است ولی ونتر اطمینان دارد که این شیوه جمع‌آوری
داده‌های ژنتیکی به بزرگ‌ترین سوال زندگی و مرگ بشر پاسخ خواهد داد و دوران
جدیدی را در علم پزشکی به وجود خواهد آورد.
او می‌گوید؛ ما با این روش ممکن است به درک بهتری از چگونگی افزایش طول عمر
انسان برسیم. البته اگر همه آنچه که به دست می‌آوریم توالی ژن‌ها می‌بود
من وقت و سرمایه خود را صرف این کار نمی‌کردم.
امکان بالقوه موجود این است که ما گرایش‌های ژنتیکی خود برای بیماری و سلامت بدن را به صورت واقعی‌تری بفهمیم. فکر می‌کنم برای اولین بار در طول تاریخ می‌توانیم به این سوال عمومی پاسخ دهیم که "چه تفاوتی بین طبیعت و سرشت ما و پرورش ما وجود دارد؟"
دکتر "اسکات لیپمن" مسئول مرکز سرطان‌شناسی "مور" در دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید: "آغاز این دو موضوع با فاصله چند ماه از یکدیگر هیچ دلیلی برای همانند بودن آنها نیست."
مرکز مور از هر بیمار سرطانی که خودش اجازه دهد توالی ژنوم و تومور‌های سرطانی‌اش را مشخص می‌کند. از آنجا که توالی اولین ژنوم‌های انسانی در سال 2011 مشخص شد سرعت پیشرفت در این زمینه قابل توجه بوده و اکنون محققان سرطان‌شناس این مرکز در صدر پیشگامان این علم در آینده هستند.
لیپمن توضیح می‌دهد که ما در حال حاضر در دورانی به سر می‌بریم که دوران دگرگونی برای بیماری سرطان خواهد بود. دورانی مشابه دوره پیشگامان آغاز اینترنت در دهه 1990.
ما ژنوم را می‌فهمیم و فناوری گسترده به ترتیب در آوردن ژنوم‌ها به ما اجازه می‌دهد که این کار را خیلی سریع‌تر و ارزان‌تر از قبل انجام دهیم.
کاری که در گذشته انجام آن 15 تا 20 سال طول می‌کشید، اکنون در مدت یک تا
دو سال انجام می‌شود. پیشرفت فعالیت در زمینه سرطان بسیار سریع است و این
سرعت پیشرفت فقط بخش کوچکی از یک کار بسیار بزرگ است.
براساس گزارش سازمان جهانی سلامت، سرطان در سال 2011 سومین عامل مرگ و میر
در جهان بوده است و یک هفتم کل آمار مرگ را در دنیا شامل می‌شود و در
بسیاری از موارد بیماری کشنده سرطان با پیری همراه بوده است. شرکت
اچ‌ا‌‌ل‌آی در نظر دارد از داده‌های مربوط به ژنوم‌ها که از توالی آنها به
دست آمده است، برای شناسایی و تحلیل ژن‌های عامل سرطان استفاده و روش‌های
درمانی بالقوه جدیدی را بیابد.
دکتر "رازل کرز راک" از پزشکان مسئول در مرکز مور که روش‌های دیگری که
دسته‌بندی ژن‌ها می‌تواند در علم پزشکی ایجاد کند را مشاهده کرده است
می‌گوید: به ترتیب درآوردن ژن‌ها فقط یک خط مقدم از راه‌های مقابله با پیری
است.
او می‌افزاید: در حال حاضر ما افراد دارای سرطان‌های گوناگون را با یکدیگر
مقایسه و در کنار هم قرار می‌دهیم. این کار تا حد کمی مفید بوده است و با
استفاده از این تکنیک دست یافتن به برش بزرگ‌تری از وضعیت این افراد بسیار
سخت است.
علت آن است که مثلا یک صد نفر بیمار مبتلا به سرطان ریه ممکن است هر کدام
به دلیل نوعی متفاوت از غیر طبیعی بودن وضعیت داخلی بدن دچار این بیماری
شده و سرطان در بدنشان رشد کرده باشد. و فقط بدن بخش کوچکی از آنها ممکن
است به درمان واکنش مناسب داشته باشند.
ما در گذشته نمی‌توانستیم بین بیمارانی که به روش درمان پاسخ مثبت می‌دادند و بیمارانی که شیوه درمانی در آنان عوارض جانبی ایجاد می‌کرد، تفاوتی قائل شویم. توالی و ترتیب‌بندی ژنی به ما این اجازه را می‌دهد که روش درمان بیماران را براساس ویژگی‌های فردی و ژنتیکی هر بیمار تعیین کنیم و این کار پایه درمان انحصاری هر بیمار است. من عقیده دارم که درمان انحصاری در تمام زمینه‌های پزشکی گسترش خواهد یافت و زمینه بالقوه بسیار زیادی در این راه وجود دارد.
موضوع امیدوار‌کننده این است که آنچه شرکت اچ‌ا‌‌ل‌آی در مورد سرطان فرا می‌گیرد، می‌تواند در بیماری‌های دیگری نظیر دیابت، چاقی، قلبی،کبد و جنون نیز کاربرد داشته باشد. اما یافتن راه‌های درمان این بیماری‌ها ممکن است برای افزایش طول عمر کافی نباشد. علاوه بر این گمان می‌رود که حتی اگر راه درمان سرطان را پیدا کنیم و قبل از آن مردم بر اثر بیماری دیگری از دنیا نروند، این روش فقط چند سال به افزایش متوسط طول عمر افراد کمک می‌کند.
به گفته ونتر به همین دلیل یافتن راه درمان فقط یک نوع بیماری ـ مانند
سرطان که تهدید بزرگی برای سلامت انسان‌ها است ـ هدف نهایی شرکت اچ‌ا‌‌ل‌آی
نیست.
وی می‌افزاید: درحالی که هر یک از ما روزی به دلیلی از دنیا خواهیم رفت،
عامل سن بالا اولین زنگ خطر برای ابتلا به هر نوع بیماری و از بین رفتن
است.
در چند دهه اخیر متوسط طول عمر انسان افزایش یافته است و تعداد کمتری از
مردم بر اثر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی از دنیا می‌روند، ولی تعداد
بیشتری با بیماری‌های نظیر جنون که بر کیفیت زندگی اثر می‌گذارد، زنده
می‌مانند. و من این نوع زندگی را الزاما طول عمر توام با سلامت نمی‌نامم.
بنابراین هدف فقط افزایش طول عمر نیست، بلکه هدف افزایش طول عمر همراه با
سلامتی برای افراد است.
ژن‌های معیوب
سازوکار اصلی کنترل‌کننده پیری انسانی بسیار پیچیده است. آنچه ما درباره
عوامل ژنتیکی پیری می‌دانیم از مطالعات مربوط به افراد یک خانواده،
دوقلو‌ها و کسانی که بیش از یک صد سال عمر می‌کنند، به دست می‌آید.
عمر طولانی داشتن در خانواده، والدین و برادران و خواهران افرادی که بیش از
صد‌سال عمر می‌کنند، بیشتر به چشم می‌خورد و متوسط طول عمر این افراد
بیشتر از متوسط طول عمر سایر مردم است.
محققان از مطالعه این‌گونه خانواده‌ها و تحقیق بر روی ژنوم آنها برای
تنوع‌های کوچک ژنتیکی که غالبا در مردمانی با نوعی بیماری خاص اتفاق
می‌افتد، به این نتیجه رسیده‌اند که مواد پروتئینی در طول عمر آنان موثر
بوده است و پی برده‌اند که یک تنوع ژنتیکی در ژن آپو ئی پروتئین E عامل
اصلی خطر آغاز حمله آلزایمر در افراد است.
زیست‌شناسان با دستکاری این نوع از ژن‌ها توانستند طول عمر موش را تا پنجاه
درصد افزایش دهند. این کار به لحاظ ژنتیکی سبب شد که موش بیشتر زنده
بماند، کمتر انرژی و توان خود را از دست بدهد و دیر‌تر دچار بیماری شود.
هنوز نمی‌دانیم که آیا ژن‌های انسانی مشخص شده و به ترتیب درآمده توسط
اچ‌ا‌‌ل‌آی را نیز می‌توان دستکاری کرد یا نه. اما دکتر "خوا پدرو" از
دانشگاه لیورپول می‌گوید: داده‌های به دست آمده توسط اچ‌ا‌‌ل‌آی امکان
مناسبی را برای آغاز حرکت جهت فهمیدن این موضوع فراهم کرده است. در موش
می‌توانیم تمام جنبه‌های مولکولی پیری، سلولی، طول عمر و بیماری را با
دستکاری ژنتیکی به تاخیر بیندازیم. به طور قطع و یقین نمی‌دانیم که این کار
در انسان هم امکان‌پذیر است یا نه. ولی به عقیده من هیچ دلیلی وجود ندارد
که فکر کنیم نمی‌توان این کار را کرد. به ترتیب و توالی درآوردن ژن‌ها محل
آغاز راه است. عامل ژنی یکی از اصلی‌ترین عوامل بالقوه پیری است و تحلیل
علت این اتفاق در سطح گسترده بسیار مناسب است.
پروژه‌ای متکی بر داده‌های فراوان
پروفسور "لئوناردو گارنت" می‌گوید: "ژرف‌بینی بسیار لازم است تا بتوان
فهمید که ساختار ژنتیکی، مولکولی و سوخت‌وسازی بدن ما چگونه حالت پیچیده‌ای
چون پیر شدن را در بدن کنترل می‌کنند. بنابراین گستردگی طرح اچ‌ا‌‌ل‌آی
ممکن است یافتن ژن‌های هدف را آسان‌تر کند."
او می‌افزاید: اگر فقط یک یا دو ژن مهم برای علت پیری وجود داشته باشد ما
می‌خواهیم آن را مشخص کنیم. بنابراین باید مجموعه‌ای از عوامل دیگر را
بررسی کرد تا بتوان آن یک یا دو مورد را شناخت.
آنچه این گردآورندگان ژن پیش‌روی ما قرار می‌دهند، فناوری تحلیل این
داده‌های فراوان است. پروفسور "پاول فاروا" مسئول بخش تحقیقات سرطان
دانشگاه کمبریج می‌گوید: دیگران تا این اندازه مطمئن نیستند و روش شرکت
اچ‌ا‌‌ل‌آی را مورد تردید قرار می‌دهد و می‌افزاید: من مطمئن نیستم که
انجام چنین کاری در این حد و اندازه بهترین روش است. مطالعه درباره به
ترتیب و توالی در آوردن ژن‌ها و تومور‌ها بر روی تعداد زیادی از مردم انجام
شده و ارتباط بین سرطان و پیری بررسی می‌شود.
شرکت اچ‌ا‌‌ل‌آی چه کاری انجام می‌دهد و آنها چه چیزی را می‌دانند که هیچ کس دیگر نمی‌داند؟
آنچه که ژن‌ها درباره علت پیری می‌توانند به ما بگویند محدود است، زیرا بیمار شدن و یا پیر شدن ما فقط توسط ژن‌ها کنترل نمی‌شوند. محیط زندگی و نیز روش زندگی ما و شانس و اقبال بلند نقش زیادی در این زمینه دارد. هنوز خیلی زود است که بدانیم شرکت اچ‌ا‌‌ل‌آی از بررسی ژنوم در ماه‌های گذشته به چه راز‌هایی پی برده است.
اما دکتر "کرزراک" چنین می‌پندارد که از به ترتیب و توالی درآوردن ژنوم‌های
بیمارانش در مرکز سرطان‌شناسی "مور" به آشکار‌کننده‌ترین برداشت‌ها رسیده
است.
او می‌گوید: "در کار خود افراد سی یا چهل‌سال و بیشتر را دیده‌ام که سیگار
می‌کشند و سرطان پیشرفته ریه داشته‌اند و در عین حال افرادی هم بوده‌اند که
به شدت سیگار می‌کشیدند و صد‌سال عمر کرده و سالم و نیرومند باقی
مانده‌اند. آیا این خوش‌شانسی است؟ من خیلی شک دارم.
ونتر قاطعانه معتقد است که با روش کاری او این شاخه از تحقیقات پیشرفت
بیشتری نسبت به گذشته خواهد داشت و آماده است تا شرط بزرگ و حساب‌شده‌ای بر
روی موفقیت طرح خود کند.
در پانزده‌سال گذشته آنچنان اتفاقی در زمینه پزشکی رخ نداده است که این
رشته را تغییر دهد، اما با این کار جهش بزرگی در پزشکی خواهیم داشت. وی
می‌افزاید: اگر اتفاق مهمی در طب پیشگیری رخ ندهد، من بسیار ناامید خواهم
شد. اما موانع بروز چنین اتفاقی بسیار اندک است.
ونتر می‌گوید: موفقیت یا شکست طرح اچ‌ا‌‌ل‌آی، روش کاری وی در زندگی را با هرچند سال که عمر کند تغییر نخواهد داد. به‌رغم آنچه که مردم در مورد کل این اقدام فکر می‌کنند من برای داشتن عمر طولانی‌تر و یا دائمی بر روی این طرح کار نمی‌کنم. من هر روز را به عنوان هدیه‌ای خداوندی و فرصتی برای یک چالش می‌نگرم. دوست دارم به گونه‌ای رفتار کنم که گویی عمر ابدی دارم، ولی به هر روز جوری نگاه می‌کنم که انگار روز آخر است و می‌کوشم که بهترین و کامل‌ترین استفاده را از آن روز ببرم. و این فراتر از یک پیش‌بینی صرف، امید داشتن به آینده است.
فعالیت‌هایی که کمک می‌کند صد‌سال یا بیـشتر عمر کنید:
رژیم غذایی مناسب داشته باشید
مطالعه عمر زندگی افراد بیش از صد‌سال نشان می‌دهد که رژیم غذایی آنها
بسیار معمولی بوده و در وعده‌های غذایی آنان غذای فرآوری شده کمتر استفاده
شده است.
تحرک داشته باشید
همه ما کمی به تنبلی گرایش داریم، اما محققان معتقدند بی‌تحرکی به طور
فزاینده‌ای موجب کاهش عمر ما می‌شود. بیماری‌هایی مانند دیابت، چاقی،
ناراحتی قلبی و سرطان هم از عوامل اصلی مرگ و میر افراد در دوران پیری است.
تحقیقات نشان می‌دهد که نشستن و تلویزیون تماشا کردن پس از 25 سالگی موجب
کاهش سن به مدت 22 دقیقه در هر ساعت می‌شود.
مثبت اندیش باشید
ویژگی‌های شخصیتی شما در پیری بسیار تاثیر‌گذار و مهم است. نتیجه تحقیقات
انجام شده بر روی افراد دارای بیش از صد‌سال عمر نشان می‌دهد، افرادی که
احساس می‌کنند در زندگی هدفی دارند بیشتر عمر می‌کنند. دوران پیری فرصت
مناسبی برای انجام کار‌های مثبتی نظیر در کنار خویشان بودن و یا کمک کردن
به دیگران است و انجام این کارها نیز به افزایش عمر آنها کمک می‌کند.
ارتباطات اجتماعی خود را افزایش دهید
مفهوم این جمله الزاما این نیست که در شبکه‌های اجتماعی عضو شوید، بلکه
منظور آن است که داشتن روابط اجتماعی خانوادگی و دوستانه قوی به شما کمک
می‌کند که در دوران پرفشار زندگی از فشار‌های عصبی رهایی یابید و به صد‌سال
عمر نزدیک شوید.
نتیجه یک تحقیق نشان می‌دهد که افراد دارای روابط گروهی و دوستانه قوی 50
درصد بیشتر از بقیه احتمال ادامه حیات در هر مرحله از زندگی را دارند.
خواب کافی
حدود 7 ساعت خواب شبانه بهترین میزان خواب برای افزایش طول عمر است.
تحقیقات انجام شده در کلینیک خواب کالیفرنیا نشان داده که ارتباط U شکلی
بین میزان خواب و میزان مرگ و میر حدود یک میلیون نفر از مردم ایالات متحده
وجود دارد. افرادی که بین 5/6 تا 5/7 ساعت در شب می‌خوابند عمر طولانی‌تری
داشته و کسانی که کمتر از 5/6 ساعت و بیشتر از 8 ساعت می‌خوابیدند عمر
کمتری دارند.
منبع: مجله دانشمند شماره 612 مهر 1393